Birçok farklı yaşta çocuk birçok farklı nedenden dolayı küsebilir. Küsmek işlevsiz bir eylemdir ve çocuğun küsmek yerine daha işlevsel şekillerde duygu ve düşüncelerini anlatmayı öğrenmesi ve de bunları uygulaması için teşvik edilmesi gereklidir.
Çocuklarda Küsmenin Psikolojik Nedenleri
Duygu ve Düşüncelerini İfade Edecek Beceriye Sahip Olmamak:
Özellikle yaşı daha küçük çocukların yeteri kadar sözcük dağarcığı olmadığı gibi duygu ve düşüncelerini de yeterince ayırt edemediği için, kızgın veya üzgün hissettiğinde bu memnuniyetsizliğini anlamanız için size küsebilir. Yaşı daha büyük olduğu halde de küsme davranışı gösteren çocuklar olabilir, bunun nedenlerinden biri duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmeyi öğrenememiş olmasıdır, eğer anne ve baba birbirlerine karşı olan memnuniyetsizliklerini küserek gösteriyorlarsa ve çocuğa da küsülüyorsa çocuk bu ifade biçimini modeller ve herhangi ters giden bir durumda size küserek cevap verir.
Duygu ve Düşüncelerini İfade Etmekten Korkuyor Olmak:
Eğer bir çocuk üzüntüsünü veya öfkesini belli ettiğinde ona kızılıyor veya cezalandırılıyorsa, çocuk bu duygularını küserek ifade etmeyi tercih edebilir, böylelikle karşı taraftan korkutucu bir tepki almayacağını düşünür. Bu çocuklar öfkelerini ve üzüntülerini bastırır, bu bastırma alışkanlığı da ilerde birçok duygusal ve ilişkisel sorunlara neden olabilir, ani öfke patlamaları yaşayabilir.
Ebeveynlerini Kendi İsteği Doğrultusunda Yönetmek İstemek:
Çocuklar istediği şey yapılmadığı için ebeveynlerine küstüğünde eğer ebeveynler bu küsme durumuna dayanamayıp çocuğun isteğini yerine getirirlerse, çocuk küsme davranışını isteklerinin yerine getirilmesi için bir araç olarak kullanır böylelikle ebeveynlerini istekleri doğrultusunda yönetir.
Ebeveynlerinin İlgisini Çekmek İstemek:
Eğer çocuk ancak küstüğünde ona ilgi ve şefkat gösteriliyorsa çocuk ebeveynlerine sık sık küsebilir. “Neden küstün?” “Ne oldu?” gibi sorular sorarak onunla konuşmanızı bekler.
Çocuklar küsme huyundan nasıl vazgeçirilir?
- Ebeveynlerin yapacağı en iyi şeylerden biri, öncelikle çocuklarına örnek olmak ve birbirlerine veya çocuklarına küsmek yerine duygu ve düşüncelerini birbirleri ve çocuklarıyla paylaşmalarıdır, ikincisi ise çocuğun sağlıklı psikolojik gelişimi için duygu ve düşünceleri tanımayı ve ifade etmeyi öğretmelilerdir, bu tür öğretici birçok aktivite mevcuttur.
- Ebeveynler çocuğun duygu ve düşüncelerini yaşamasına ve ifade etmesine izin vermelidir, eğer çocuğun böyle bir özgürlüğü bulunmuyorsa ebeveynlerine küsmesi muhtemeldir. Önemli olan, çocuğun öfkesini veya hayal kırıklığını göstermesini tamamen engellemek değil, ona daha işlevsel alternatifler göstermektir: Örneğin, kızdığında oraya buraya vurmaya başlayan bir çocuğunuz varsa ona ceza vermek yerine: “Şu an bana sinirlendiğini anlıyorum ama kızdığımızda etrafa vurmak uygun değil, onun yerine şu kullanılmış kağıtları yırtabilirsin veya şişme oyuncağına vurabilirsin.” diyerek hem duygusunu kabul etmiş olursunuz hem de sınırı belirterek ona bir alternatif gösterirsiniz. Sakin olduğu başka bir zamanda da onu öfkelendiren şeyler hakkında konuşabilirsiniz, böylelikle duygularına değer verildiğini anlar ve öfkesini sözel olarak da ifade etmeyi öğrenir.
- Eğer anne ve baba çocukla yeterince ilgili değilse çocuk onlara küserek tepki verebilir , eğer küstüğünde anne ve baba bunu farkedip çocukla ilgilenmeye çalışırsa çocuk küsme davranışını bir ilgi çekme yolu olarak defalarca kullanabilir. Böyle bir duruma olanak vermemek için ebeveynler çocukla kaliteli zaman geçirmeli, çocuğun duygu ve düşünceleri sorulmalı ve bunlara önem verildiği çocuğa hissettirilmelidir, böylelikle çocuk anne ve babasından ilgi almak için onlara küsmesi gerekmez ve hoşuna gitmeyen bir durumda bunu sözel olarak onlarla paylaşabilir.
- Çocuğun istediği bir şey yapılmadığında, işler onun istediği gibi gitmediğinde çocuk ebeveynlerine küsüyorsa, ebeveynler izin vermemiş oldukları şeye çocuk küstüğünde de izin vermemelidir, aksi takdirde çocuk ebeveynlerine küserek her istediğini elde edebilir konuma gelmiş olur, bu gücü çocuğa veren ebeveynler oldukça zorlanırlar. Hem anne hem baba hem de çocuğa bakım veren başka birileri varsa (bakıcı, anneanne, dede gibi) bu konuda istikrarlı olmalılardır, biri çocuk küstüğünde de kararlı bir duruş sergilerken diğeri çocuğun isteğini yerine getirmemelidir. En baştan, izin verilmeyen şeyin nedeni çocuğa açıklanmalı, çocuk açıklama yapıldığı halde küsüyorsa açıklama en fazla bir kere daha tekrarlanmalı ve sonrasında çocuk hala küs olsun veya olmasın ebeveyn kendi işine geri dönmelidir. Daha sonra çocuğun sakin bir anında, çocuğa olumlu veya olumsuz duyguları küsmek yerine sözel olarak ifade edilmesinin daha sağlıklı olduğu açıklanmalı ve çocuk bunun için teşvik edilmelidir. Çocuk duygu ve düşüncelerinden bahsettiğinde de ebeveynler bunları dikkate aldıklarını çocuğa hissettirmelilerdir.
Ebeveynin Çocuğa Küsmesi
Çocuğun en çok güvendiği ve sevdiği bireyler ona arkasını dönerse ne olur? Çocuk kendini önemsiz ve yalnız hisseder, çocuğa küsmek onun varlığını yok saymaktır ve bu çocuğun kendine güvenini ve özdeğerini zedeler. Aynı zamanda, ebeveynler çocuğuna küstüğünde çocuğu tüm hayatı için gerekli olan bir beceriden mahrum bırakır: Empati ve duygular üzerine konuşmak. Çocuğa küsmek yerine çocuğa neden öfkeli veya üzgün olunduğu sakince açıklanmalı ve onun da duygu ve düşüncelerini ifade etmesine olanak tanınmalıdır, böylelikle çocuğun duygu ve düşünce farkındalığı arttığı gibi sözel ifade ve empati becerisi de gelişmiş olur. Ebeveynler çocuğa küsmek yerine onunla kendi duygu ve düşüncelerini paylaştığında ve de onun duygu ve düşüncelerini dinlediğinde, çocuk ebeveynleri veya arkadaşlarıyla yaşadığı anlaşmazlıklarda onlara küsmez, tam tersi onlarla konuşarak bir çözüm yolu arar çünkü ailesinde bu şekilde öğrenmiştir.
Psikolog Dilara IŞIK
Bir cevap yazın